In 1979 begon Han Luijkx voor het eerst als verslavingsarts bij de kliniek Zeestraat in Den Haag. Hij werkte al jaren als huisarts, maar was geïnteresseerd in de behandeling van verslaafden. “Veel van die patiënten waren lang niet bij de arts geweest. Het was wel zo dat die mensen vaak terug kwamen. Eigenlijk waren ze voortdurend aan het detoxen (ontgiften). Het was vooral ze onder de douche zetten en schoon schrobben. Maar daarna was er geen vervolg en vielen mensen weer terug.”

Verslaving: braak liggend terrein

Han realiseerde zich dat hier terrein braak lag. “Veel verslaafden kwamen in het ziekenhuis of in de psychiatrie terecht. Psychiaters hadden toen niet veel belangstelling voor verslaving. Het waren vooral de artsen die daar mee bezig waren. Dat is eigenlijk ook de start van de verslavingsgeneeskunde geweest. De verslavingsgeneeskunde is vooral mensen goed kunnen detoxen en vervolgens stabiliseren in de abstinente toestand.”

Patiënten aan hun lot overgelaten

Het stoorde dr. Luijkx dat in de verslavingszorg na een detox patiënten vaak min of meer aan hun lot werden overgelaten. Toen Chris van der Meer, directeur van Parnassia Verslavingszorg, aan Han vroeg wat hij vond van de principes van de zelfhulp zag hij dat wel zitten. Zijn eerste ervaring met de principes van de zelfhulp was in de jaren 90 in Oakland, bij Los Angeles. In deze, destijds vanwege drugs en geweld beruchte, stad maakte hij een meeting mee. “Dat was in een opvang voor verslaafden met een dubbele diagnose. Ik vond het heel prettig, het werkte heel goed voor die mensen. Ik zag het wel zitten om ook In Nederland iets mee te doen in de verslavingszorg. Het was hier wel controversieel. Sommigen zeiden, die zelfhulp, het is niet evidence-based.”

Project match

Eind jaren 90 werd in Amerika het Project Match opgezet in een aantal grote steden. “In dat project werd een vergelijking gemaakt tussen de effectiviteit van motiverende gespreksvoering, cognitieve gedragstherapie en de principes van de zelfhulp. Daaruit bleek dat ze alle 3 ongeveer even goed scoorden. De combinatie van die 3 methoden is heel effectief. De principes van de zelfhulp zijn goed voor het persoonlijk inzicht en het zelfvertrouwen. Verslaafden verliezen vaak alle hoop, maar de stappen brengen de hoop terug.”

'Avonturieren in de verslavingszorg'

Michel Odufré, toenmalig manager van de kliniek alcohol, kreeg in 2002 het verzoek vanuit Parnassia om een nieuwe klinische behandelvorm te bedenken. Hij kwam uit bij de principes van de zelfhulp, dat in de VS al met veel succes werd toegepast in de verslavingszorg. “Ik werkte bij de alcoholkliniek en ben toen door Michel gevraagd of ik met hem mee wilde gaan naar Triora, de nieuwe kliniek. Hij zocht iemand die verantwoordelijk was voor het medische gedeelte. Vanaf het begin ben ik dus bij Triora betrokken geweest. Ik had het idee dat het een goede manier was om mensen op te knappen. Er was meer aandacht voor hoe krijgen we mensen er blijvend vanaf. Het mooie van het werk bij Triora vond ik dat je mensen echt ziet vooruitgaan. Het is heel leuk om met verslaafden te werken, het is uitdagend.“

Medicatie

“Alle aspecten van het Triora Model zijn behulpzaam, ondersteunen elkaar. Medicatie is daar een onderdeel van. Pillen zijn vaak een tijdelijke oplossing, maar om mensen te ondersteunen kan het belangrijk zijn. Medicatie is niet strijdig met het afkicken. Er hoeft geen tegenstelling te zijn tussen arts en psycholoog.  Verslavingsarts is nu echt een vak geworden. Er zijn betere behandelmethoden. Een arts kan ook eindverantwoordelijke zijn. “

Onderzoek naar effecten behandeling

Dr. Luijkx vindt het wel jammer dat er nog weinig ruimte is voor onderzoek naar de behandeling. “Er zou daar budget voor moeten zijn. Onderzoek is belangrijk om de effecten van de behandeling te kunnen meten. Ik heb bij Triora zelf wel pogingen gedaan om onderzoek op te zetten, maar dat is uiteindelijk niet van de grond gekomen.“

Zorgen over toekomst verslavingszorg

Nog steeds zit dr. Luijkx in het bestuur van de beroepsvereniging. Ook heeft hij les gegeven aan verslavingsartsen in opleiding bij de Radboud universiteit in Nijmegen. Hij maakt zich wel zorgen over de toekomst van de verslavingszorg. “Er zijn enorme bezuinigingen bezig. Een andere instelling, die niet slecht functioneerde, is failliet gegaan. Ik hoop dat andere instellingen het hoofd boven water houden.”