Ik krijg vaak mensen aan de telefoon die op zoek willen naar de oorzaak van hun verslaving. “Waarom drink ik zoveel?” of “Ik denk dat er iets is gebeurd, waardoor ik coke ben gaan gebruiken. Er moet een reden zijn.”
Veel mensen denken dat er sprake moet zijn van een achterliggend probleem. Als ze dat probleem hebben opgelost is de verslaving ook weer verholpen. Helaas is dat niet zo. Wie eenmaal verslaafd is blijft levenslang gevoelig voor alcohol, drugs of andere verleidingen. Verslaving is een ziekte, die kan ontstaan door psychische oorzaken, maar die niet verdwijnt wanneer de oorzaak is weggenomen. Wie bijvoorbeeld een drankprobleem kreeg in een periode van burn-out, blijft alcoholist, ook wanneer de burn-out succesvol is behandeld.
Een brand moet je blussen
Voor de directe aanpak van verslaving is het zelfs niet eens zo belangrijk om de oorzaak te weten. Een brand moet je blussen, ook al weet je de oorzaak niet. Meestal is het zelfs moeilijk om een goed beeld te krijgen van psychische klachten zolang je nog gebruikt. Depressie kan een oorzaak zijn van alcoholisme, maar alcohol is ook een downer: je wordt van veel alcohol depressief. Ook middelen als cocaïne en cannabis kunnen de nodige psychische klachten oproepen. Daarom zijn psychologen en psychiaters vaak niet bereid om mensen te behandelen die nog actief verslaafd zijn. Meestal moet je meerdere weken abstinent zijn, voordat een goede diagnose mogelijk is. En dan nog: een moeilijke jeugd hoeft niet vanzelfsprekend te leiden tot verslaving, er zijn miljoenen mensen met dezelfde achtergrond die niet verslaafd raken – zelfs in staat zijn een gelukkig leven op te bouwen. Wie langere tijd clean en nuchter is en nog steeds psychische klachten heeft, doet er uiteraard wel goed aan om daarvoor hulp te zoeken. Die klachten kunnen oorzaak worden van een terugval.
'Een brand moet je blussen, ook al weet je de oorzaak niet'
Alcoholisme en erfelijke aanleg
Overigens is lang niet altijd een psychische oorzaak nodig om een verslaving te krijgen. Zeker bij alcoholisme is wetenschappelijk al vrij lang aangetoond dat erfelijke aanleg een belangrijke rol speelt. Het ontbreken van een rem op drinken zit dan in je genen. Dat wil trouwens niet per se zeggen dat je ouders dan ook alcoholist moeten zijn, zo direct werkt erfelijkheid niet altijd. Wel is het zo dat degene die geboren is bij alcoholistische ouders een heel groot risico loopt zelf ook verslaafd te raken. Het is waarschijnlijk dat erfelijkheid ook bij andere verslavingen een grote rol speelt.
De dood van de kat van de buren is voor ons een excuus
Als actief verslaafde heb je geen reden nodig om te gebruiken. Veel mensen in de omgeving denken dat dat wel zo is. Ze worden heel voorzichtig, uit angst dat ze iets zeggen of doen, wat de verslaafde tot gebruik brengt. “Ik moet hem niet boos maken, want dan gaat hij weer blowen om rustig te worden.” In werkelijkheid heb je als verslaafde geen aanleiding nodig om te gebruiken: de verslaving is reden genoeg. Immers je kunt helemaal niet zonder. Gebruik van je middel is de enige manier om je enigszins goed te voelen. Gebruiken is je normale toestand. Gebruikers, drinkers en gokkers werken trouwens vaak actief mee aan dit misverstand: we gebruiken moeilijkheden, verdriet en teleurstellingen vaak als rechtvaardiging voor gebruik of terugval. Voor niet-verslaafden klinkt dat begrijpelijk, en ze accepteren ons gedrag. En vaak geloven we het zelf ook nog. Echter, uiteindelijk is het onzin. Zoals mijn lieve collega Bert altijd zegt: “Als de kat van de buren dood is gegaan hebben wij weer een excuus voor onze verslaving”.
Hopelijk heb je inmiddels wèl een goede reden gevonden om niet meer te gebruiken.
Bert Piët
'De dood van de kat van de buren is voor ons een excuus'
Nieuwsbrief
Deze column is verschenen in de Nieuwsbrief van Triora in juni 2015. Wilt u onze nieuwsbrief ontvangen via e-mail? Inschrijven kan op de Nieuwsbriefpagina. Op de Nieuwsbriefpagina kunt u ook alle voorgaande columns terug vinden.
